Διαβάζοντας ξανά το βιβλίο της Πάσα Αγγελίνα…

Στον αντικομμουνιστικό οχετό των τελευταίων ημερών, ακούστηκαν διάφορα. Από το αναμάσημα του κλασικού μύθου -ναζιστικής έμπνευσης- του ουκρανικού λιμού, όπου ο «κακός κομμουνισμός οδηγούσε σε λιμοκτονία τους Ουκρανούς», γελοία άρθρα βγήκαν ξανά στην επιφάνεια για τη γενοκτονία των Ελλήνων της ΕΣΣΔ από τον Στάλιν, σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που εξισώνουν, ως συνήθως, τους αγωνιστές του λαού με σβαστικοφόρα τζογλάνια που χαιρετούν ναζιστικά, μέχρι και παραληρήματα γνωστών «λαγών» στη βουλή που ηδονίζονται από τις αμερικάνικες ναπάλμ στον Γράμμο που μάτωναν τον ελληνικό λαό που μαχόταν στις γραμμές του ΔΣΕ.

Καμία έκπληξη, συνηθισμένοι είμαστε στη «λάσπη», αλλά η αλήθεια δεν ξεγράφει: Οι αντιδραστικοί αστοί φοβούνται την ιστορία, γιατί αυτή έχει δώσει παραδείγματα που αποδεικνύουν πως η αστική τάξη όχι απλά δεν είναι άτρωτη, αλλά αντιθέτως η εργατική τάξη με τους συμμάχους της μπορεί να οικοδομήσει μια άλλη κοινωνία.

Σε αυτό το πλαίσιο των ημερών λοιπόν, έχει πολύ ενδιαφέρον η ανάγνωση ενός μικρού μεν, αλλά συνταρακτικού και πολύ συγκινητικού βιβλίου που κυκλοφορεί τα τελευταία χρόνια από την Σύγχρονη Εποχή, το «Άξιο τέκνο ενός καταξιωμένου λαού, από το χωράφι στα όργανα της σοβιετικής εξουσίας» της Πάσα Αγγελίνα. Η εν λόγω γυναίκα δεν είναι συγγραφέας. Πρόκειται για μια Ελληνίδα από το Σταρομπέσοβο, ελληνικό χωριό της Ουκρανίας.

Η Πάσα Αγγελίνα αποτέλεσε την πρώτη γυναίκα οδηγό τρακτέρ το 1930 -όχι μόνο στην ΕΣΣΔ- αλλά και την πρώτη Ελληνίδα βουλευτή, μόλις το 1937, εκλεγμένη στο Ανώτατο σοβιέτ. Υπήρξε πρωτοπόρα στη μέθοδο οργώματος και θερισμού, ανεβάζοντας τα νούμερα στην παραγωγή σε επίπεδο που δεν είχε κανείς φανταστεί, ενώ πρωτοστάτησε φυσικά στην δημιουργία αμιγώς γυναικείων ομάδων οδηγών τρακτέρ. Το γεγονός αυτό ωφέλησε την ΕΣΣΔ και κατά τη διάρκεια του αντιφασιστικού πολέμου, όπου είχε ερημώσει ο τόπος από τους άντρες.

Αυτή την εξαιρετική γυναίκα λοιπόν προσέγγισε η σύνταξη της Παγκόσμιας Βιογραφικής Εγκυκλοπαίδειας το 1949, της έστειλε ένα ερωτηματολόγιο με σκοπό να την συμπεριλάβει ως διακεκριμένη προσωπικότητα στη νέα έκδοση. Η απάντησή της, στο λειψό όπως διαπίστωσε η ίδια ερωτηματολόγιο, είναι το παραπάνω βιβλίο που αναφέρθηκε. Προφανώς το όνομά της συμπεριελήφθη στην εγκυκλοπαίδεια, χωρίς φυσικά να δημοσιευτεί αυτούσιο αυτό το εξαιρετικό κείμενό της. Εκδόθηκε όμως στην ΕΣΣΔ σαν μπροσούρα με τον τίτλο «Η απάντησή μου σε ένα αμερικάνικο ερωτηματολόγιο». Θα παραθέσουμε κάποια σημεία από το βιβλίο της, ως απάντηση στον αντικομμουνισμό, από όπου κι αν προέρχεται (για να μην ξεχνιόμαστε, ο αναθεωρητισμός είναι όπλο των αστών).

***

(…) Το ερωτηματολόγιο ήταν τόσο σχολαστικό, που μου ζητούσε να δώσω λεπτομέριες όπως πχ την ημερομηνία του γάμου μου,το όνομα της μητέρας μου κ.α. Αλλά αυτό το λεπτομερές ερωτηματολογιο δεν περιλάμβανε την κύρια, την βασική ερώτηση, δηλαδή ποιες ήταν οι συνθήκες που έδωσαν σε εμένα, μια πρώην αγράμματη εργάτρια γης, να γίνω μια νομοθέτης, μια βουλευτής του Ανωτάτου Σοβιέτ; (…)

(…) Κανείς από εμάς δεν σκέφτηκε να περιμένει το μέλλον με σταυρωμένα χέρια. Εμείς οι νέοι κομμουνιστές Κομσομόλοι, είχαμε όρεξη για δράση και δεν παίζαμε μικρό ρόλο στην συλλογική ζωή του χωριού μας. (…)

Π.Αγγελίνα, Ι.Στάλιν, Μ.Ντεμτσένκο
(10ο συνέδριο Κομσομόλ, 1936)

(…) Θυμάμαι το 1935... Το 2ο Πανενωσιακό Συνέδριο των Πρωτοπόρων Κολχόζνικων ήταν σε συνεδρία. Στις εργασίες του είχε πάρει μέρος και ο σύντροφος Στάλιν. Ξάφνου ο πρόεδρος του Συνεδρίου ανακοίνωσε «Η Πάσα Αγγελίνα, επικεφαλής της πρώτης γυναικείας ομάδας τρακτέρ έχει τον λόγο.»  Ανέβηκα στο βήμα κοκαλωμένη από το άγχος. Ένοιωθα έναν κόμπο στον λαιμό μου... Αμήχανα κοίταξα το σύντροφο Στάλιν. Εκείνος το κατάλαβε ότι είχα άγχος και μου ψιθύρισε ώστε να μην το ακούσει κανείς άλλος: «Θάρρος Πάσα, θάρρος...» Έκτοτε αυτά τα λόγια μου έμειναν. Και όποτε έπρεπε να ξεκινήσω κάτι καινούριο το οποίο ενείχε μεγάλο ρίσκο, πάντοτε ανακαλούσα τα λόγια του. (…)

(…) Η πίστη μου τότε για την νίκη, όπως και σύσσωμου του λαού μας, δικαιώθηκε. Ο Στάλιν έσωσε την κορούλα μου, όπως και εκατομμύρια άλλα παιδιά στην ΕΣΣΔ-και πιστέψτε με, όχι μόνο της ΕΣΣΔ αλλά και των ΗΠΑ-από έναν αδυσώπητο εχθρό της ανθρωπότητας. Ο Στάλιν μας οδήγησε στην νίκη και πιστέψτε με, έσωσε ακόμη κι εσάς τους Αμερικανούς από τη «Νέα Τάξη» του Χίτλερ. (…)

(…) Στο ερωτηματολόγιο υπήρχε ένα μικρό κουτάκι όπου μου ζητούνταν να συμπληρώσω το όνομα εκείνου τον οποίο θεωρούσα διακεκριμένο. Δεν ήξερα ποιανού το όνομα να πρωτογράψω... όχι είναι αδύνατο να τους απαριθμήσω όλους. Αποφάσισα λοιπόν να συμπληρώσω στο συγκεκριμένο κουτάκι το πιο διακεκριμένο όνομα απο όλα όσα γνωρίζω-αυτό του σοβιετικού λαού. Αποκαλείται συχνά ο «ήρωας λαός, ο νικητής λαός». Εγώ είμαι απλά ευτυχής που είμαι το ένα από τα 200 εκατομμύρια αυτού του λαού. (…)

***

Θα κλείσουμε την ανάρτησή μας με ένα μέρος του σπάνιου εκτενούς ποιήματος του Λεόντιου Κυριακόβ, Έλληνα ποιητή της Ουκρανίας που είναι αφιερωμένο στην Πάσα:

«...στο Κρεμλίνο, στην Αίθουσα του Ανακτόρου. μεγάλη σημασία δίνοντας ακούει η Πάσα, απο το βήμα ακούγονται θερμές ομιλίες. μιλάνε εκείνοι, σε γλώσσες διάφορες, μαζεύτηκαν εδώ απο όλα τα μέρη. Απο τον Ρώσο ,τον Αρμένιο, ο Ουζμπέκος βγήκε έπειτα, και απο αυτόν ύστερα πολλοί βγήκανε κι άλλοι… και έφτασε ώρα, χειροκροτούν, βγαίνει η Πάσα και στάθηκε, κοιτάζει μές την αίθουσα. Κοιτάζει και σωπαίνει, αυτή τελείως τά’χασε, τόσους ανθρώπους δεν είδε ποτέ μπροστά της. Εκείνα που είχε σημειωμένα από το νου της τα σκόρπισε και άρχισε να λέει εκείνα που είχε στο νου της τώρα. Είμαι η Αγγέλινα, με φωνάζουν Πάσα, σέλλωσα άλογο πραγματικά σιδερένιο… το Σταρομπέσοβο είναι το αδέρφι μου, εκεί που το ποτάμι Κάλμιους τρέχει με βιάση. Με μεγάλο ιδρώτα κολχόζια δημιουργήσαμε, με μεγάλο ιδρώτα μεταφέραμε το φορτίο. Εχθροί για να μας αφανίσουν πολλούς μόχθους κατέβαλαν, τότε σταθήκαμε εμείς όμως όρθιες. Αλλά βρέθηκαν πολλοί στο πλάι μας και γύρω, τέτοιοι σάν τον Κούροβ, σωστοί μπολσεβίκοι. Τους ακολουθήσαμε, κατανικήσαμε τις δυσκολίες, ο εχθρός δέν μπόρεσε, βεβαίως, να μας σταματήσει! Στο νού μου το κρατώ, δέν το ξεχνώ μέχρι τώρα, που μου έλεγαν οι εχθροί με οργή: «ποιός άκουσε ή είδε στον κόσμο, σε οποιαδήποτε χώρα, το τρακτέρ γυναίκα στο χέρι της να οδηγεί;» όντως, εκείνοι την αλήθεια τότε μου έλεγαν, γυναίκα δέν οδηγούσε τρακτέρ στο χέρι της. Αλλα ξέχασαν εκείνοι, ασυλλόγιστα, ένα πράγμα: και πατρίδα δέν υπήρχε στον κόσμο ‘ΕΣΣΔ’. Τον λόγο της τον συνεχίζει, η αίθουσα ήσυχα ακούει. Αυτή φώναξε και είπε λόγια με χαρά: «κάτσετε εκατό χιλιάδες, κορίτσια, ελάτε, πάνω στο τρακτέρ, πάνω στο τρακτέρ! η φήμη άς πάει μακριά!». Τα λόγια της αυτά ήταν θαρρείς, μεστός σπόρος, απο το βήμα κατέβηκαν και σπάρθηκαν την ίδια ώρα… γι’ αυτό ώς τώρα στα χωράφια, στις κτηνοτροφικές φάρμες, αλησμόνητη της Πάσιας η φήμη αντιλαλεί!...»