Βιβλία σοβιετικών συγγραφέων (Δεύτερο μέρος)

Στο δεύτερο μέρος προτάσεων για ανάγνωση Σοβιετικών συγγραφέων (το πρώτο μέρος ΕΔΩ), θα δούμε βιβλία πιο κλασσικά που εστιάζουν κυρίως στον μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο (παρουσιάζουμε τις τελευταίες επανεκδόσεις των βιβλίων).

Το ελληνικό κοινό μπόρεσε να έρθει σε επαφή και να προσεγγίσει «νόμιμα» βιβλία που αναφέρονται στην σοβιετική αντιφασιστική εποποιία τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης. Δεκαετίες δηλαδή μετά από τον καιρό που αυτά κυκλοφόρησαν στην Σοβιετική Ένωση αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο. Οι λόγοι προφανείς για την ελληνική μετεμφυλιακή πραγματικότητα και την αμερικανοκρατία.

1) Ζωντανοί και νεκροί Κονσταντίν Σιμόνοφ εκδ. Γκοβόστη 2015

Μυθιστόρημα που περιγράφει την ιστορία του πολιτικού επίτροπου-μαχητή Σιντσόφ, τις πρώτες μέρες του πολέμου, έως και την αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού τον Δεκέμβρη του ΄41 στην μάχη της Μόσχας. Η περίοδος που γράφτηκε (1955-59) αρχίζει μετά το θάνατο του Στάλιν που ο ρεβιζιονισμός αρχίζει να παίρνει κεφάλι, έτσι σε κάποιες από τις γραμμές του βιβλίου ένα έμπειρο μάτι διακρίνει κάπου-κάπου υπαινιγμούς για την ηγεσία της ΕΣΣΔ την περίοδο οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Παρόλα αυτά το βιβλίο παραμένει εξαιρετικό, καθηλωτικό και διαφωτιστικό για την δύσκολη κατάσταση του μετώπου το πρώτο εξάμηνο του πολέμου.

2) Η δημοσιά του Βολοκολάμσκ Αλεξάντρ Μπεκ εκδ. Σύγχρονη Εποχή 2010

Ένα καθηλωτικό βιβλίο, μιας και η πλοκή δρα σε αφήγηση πρώτου προσώπου εν είδοι «συνέντευξης» στον συγγραφέα. Αυτό που το κάνει εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι ο αφηγητής είναι αξιωματικός του Κόκκινου Στρατού (βοσκός γεννημένος στο Καζακστάν) και ξεδιπλώνει τα διλήμματα και τις δύσκολες σκληρές αποφάσεις που καλείται να πάρει στο πεδίο της μάχης. Ατσαλένιο πείσμα και φρόνημα που μόνο σε κόκκινο εργατοαγροτικό στράτευμα που ηγούνται μπολσεβίκοι μπορεί να σμιλευθεί με φόντο την άμυνα στις προσβάσεις της Μόσχας το φθινόπωρο του 41. Αυτό το βιβλίο ήταν ένα από τα βιβλία που κρατούσε συντροφιά στους μαχητές του ΔΣΕ στον απόηχο των μαχών με τον μοναρχοφασιστικό στρατό. Είχε μεταφραστεί και εκδοθεί το 1947 από το τυπογραφείο του Βουνού. Το 1965 κυκλοφόρησε σε συλλογική μετάφραση από τον εκδότη Α. Παπακώστα.

3) Μέρες και νύχτες στις φλόγες του Στάλινγκραντ Κονσταντίν Σιμόνοφ εκδ. Σύγχρονη Εποχή 2015

Το πλαίσιο εδώ είναι η μάχη του Στάλινγκραντ, μέσα από την εμπλοκή του λοχαγού Σαμπούροφ. Ο Κονσταντίν Σιμόνοφ μας δίνει ένα ακόμα εξαιρετικό έργο, βιογραφικό ως ένα βαθμό, μιας και ο ίδιος κάλυπτε ως ανταποκριτής της εφημερίδας του Κόκκινου Στρατού την μεγαλύτερη μάχη που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Επ' ευκαιρία να σημειωθεί πως ο Σιμόνοφ έχει γράψει ένα από τα πιο συγκινητικά ποιήματα αποχωρισμού και προσδοκίας, το «Περίμενέ με» που αγαπούσαν πολύ οι κόκκινοι μαχητές. Η ανάγνωση του βιβλίου θεωρούμε ότι αποτυπώνει λεπτό προς λεπτό τον ηρωισμό ενός ολόκληρου λαού που έπεσε στη μάχη για να ισοπεδωθεί η ναζιστική θηριωδία. Γι αυτό και αυτή η πόλη έγινε για την παγκόσμια εργατική τάξη και τους κομμουνιστές η πόλη σύμβολο, ενώ για τους αντιδραστικούς ναζιφασίστες η πόλη ταφόπλακα.

4) Αστέρι Εμμανουήλ Γκ. Καζακεβιτς εκδ. Σύγχρονη Εποχή 2018

Γι' αυτό το σχεδόν αυτοβιογραφικό βιβλίο που αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τη σοβιετική νεολαία και έγινε ταινία στον κινηματογράφο θα αντιγράψουμε τα λόγια του Λουίς Αραγκόν από την εισαγωγή του πάνω στο Αστέρι.

«Αυτό το μικρό βιβλίο είναι ένα μεγάλο βιβλίο, ένα αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Περιγράφει τον πόλεμο των ανιχνευτών, ένα απόσπασμα από έντεκα άντρες.» και συνεχίζει για τον συγγραφέα Εβραίο στη καταγωγή: «Το 1941, εθελοντής στο μέτωπο, στην αρχή δούλεψε στην ραδιοφωνία, μετά έγινε διοικητής των ανιχνευτών μιας μεραρχίας που δραστηριοποιούνταν στα νώτα του εχθρού, κατόπιν αποσπάστηκε στο Γενικό Αρχηγείο όλων των σοβιετικών ανιχνευτών. Πληγώθηκε τρείς φορές. Πήρε μέρος στην άμυνα της Μόσχας, στην απελευθέρωση της Βαρσοβίας, στην επίθεση του Βερολίνου. Παρασημοφορήθηκε οκτώ φορές και, στη διάρκεια του πολέμου, το 1942, μπήκε στο Μπολσεβίκικο Κόμμα. Το αστέρι είναι το πρώτο του έργο στα ρώσικα. Πήρε το Βραβείο «Στάλιν» το 1947.

Πώς να μη δει κανείς σε αυτή την απίθανη βιογραφία την εικόνα των σύγχρονων διαφορών ανάμεσα στους δύο αντιμαχόμενους κόσμους;  Τη στιγμή που αντισημιτισμός ξαναγεννιέται σχεδόν παντού από τις ζεστές ακόμα στάχτες του Χίτλερ, ενώ ακόμα δεν έχουν κατασιγάσει οι καπνοί των κρεματορίων. Ο άνθρωπος που μετέφρασε Χάινε – τον Χάινε που έκαψαν στο Βερολίνο- στη γλώσσα της φυλής του, διαλέγει τη ρώσικη γλώσσα για να δώσει ένα αριστούργημα στον κόσμο…

Διαβάστε αυτό το βιβλίο που συγκινεί σα μια εποποιία που είναι κοντά στη καρδιά σας, σα μια περιπέτεια που είναι της δικής σας ζωής, της δικής μας ζωής, της δικής μας παγκόσμιας αναταραχής».

5) Ο ήρεμος Ντον του Μιχαήλ Σολοχόφ εκδ. Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος 1981

Το εξαιρετικό 4τομο αυτό βιβλίο πραγματεύεται την ζωή των Κοζάκων από τις παραμονές του Α΄ ΠΠ, την επανάσταση και τον εμφύλιο πόλεμο. Επιτομή του σοσιαλιστικού ρεαλισμού και αντιπολεμικό βιβλίο που σε καθηλώνει και κάνουν τις 2.500 περίπου σελίδες να φαίνονται λίγες. Ένα παράθυρο στην ζωή του κοζάκικου τρόπου ζωής και ένα πρώτο μάθημα ιστορίας για το κομμάτι του εμφύλιου στην νότια Ρωσία. Κέρδισε το  Βραβείο Νόμπελ το 1963. Στην Ελλάδα το βιβλίο πρωτομεταφράστηκε από την Ρίτα Μπούμη-Παπά το 1952 (εκδόσεις Δ. Σταυρόπουλος). Το 1965 κυκλοφόρησε απ’ τις εκδόσεις Δωρικός με αλλαγμένη εισαγωγή της μεταφράστριας εναρμονισμένη στο κλίμα του αντισταλινισμού και του 20ού συνεδρίου του ΚΚΣΕ. Στη χώρα μας διαβάστηκε με πάθος μεταπολιτευτικά και έγινε  σημείο αναφοράς για την λογοτεχνική αποτύπωση των δυσκολιών που είχε να αντιμετωπίσει η προλεταριακή επανάσταση.

Μαζί με τα βιβλία Πως δενότανε το ατσάλι του Οστρόφσκι και το Τσαπάγιεφ του Φουρμανόφ αλλά και με το Σιδερένιο χείμαρρο του Σεραφίμοβιτς και τη Συντριβή του Φαντέγιεφ δημιουργείται μια αδιάσπαστη λογοτεχνική σειρά για τα χρόνια της θύελλας και την νίκη του προλεταριάτου στο 1/6 της Γης…