ΜΠΑΓΙΑΝΤΕΡΑΣ – Δημήτρης Γκόγκος ΠΡΟΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (βιβλιοπαρουσίαση)

Ένα καινούργιο βιβλίο με τίτλο «ΜΠΑΓΙΑΝΤΕΡΑΣ – Δημήτρης Γκόγκος ΠΡΟΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ» από τις εκδόσεις Μετρονόμος ήρθε να καλύψει ένα μεγάλο κενό πάνω στο πεδίο της αστικής λαϊκής μουσικής και στο ρεμπέτικο τραγούδι και αφορά τον Δημήτρη Γκόγκο, γνωστό κατά κύριο λόγω ως Μπαγιαντέρας.

Ο Δημήτρης Γκόγκος είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση λαϊκού δημιουργού και σύνθετη του ρεμπέτικου λαϊκού τραγουδιού. Μάλιστα κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρουσα την περίπτωσή του το γεγονός ότι υπήρξε δηλωμένος υποστηρικτής και οπαδός του ΚΚΕ προπολεμικά. Ο Δημήτρης Γκόγκος γεννήθηκε το 1903 στον Πειραιά από γονείς με καταγωγή τον Πόρο Τροιζηνίας. Πρόκειται για έναν από τους λίγους γηγενής ρεμπέτες του Πειραιά.

Ο Δημήτρης Μπαγιαντέρας έχει γράψει κορυφαία τραγούδια του λαϊκού τραγουδιού όπως το «Χατζηκυριάκειο», «Ξεκινάει μία ψαροπούλα» αλλά και πολλά τραγούδια που αναφέρονται στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, στην κατοχή και την Εθνική Αντίσταση. Μέσα από το βιβλίο βλέπουμε πτυχές της ζωής του Μπαγιαντέρα, εξόχως διαφωτιστικές, που μας δείχνουν το πλαίσιο της ζωής και το τι σημαίνει βιοπάλη στο λιμάνι του Πειραιά στις αρχές του 20^ου αιώνα.

Διαβάζουμε πώς κατάφερε ο ίδιος ο Μπαγιαντέρας να αναδειχθεί σε ένα κορυφαίο καλλιτέχνη του λαϊκού τραγουδιού ξεκινώντας από δύσκολη κοινωνικά αφετηρία. Πιο συγκεκριμένα, ως νέος του Πειραιά μπλέχτηκε με όλα τα παραβατικά στρώματα, λούμπεν και μη. Μυήθηκε στους κώδικες της «μαγκιάς και του τεκέ» και για αυτό πέρασε και από τη φυλακή για κάποιο χρονικό διάστημα. Κομβική στιγμή στη ζωή του όμως- όπως λέει και ο ίδιος- ήταν η μεταγωγή του από τις θρυλικές και περιβόητες φυλακές της Παλιάς Στρατώνας στο Μοναστηράκι, στις  φυλακές της Αίγινας (1927). Εκεί ήρθε σε επαφή για πρώτη φορά στη ζωή του, με τους κομμουνιστές πολιτικούς κρατούμενους. Γεγονός το οποίο άλλαξε όλη του τη ζωή. Παραθέτουμε ενδεικτικά λίγες γραμμές από το βιβλίο:

«Εκεί στη φυλακή της Αίγινας γνώρισα και τους πρώτους ιδεολόγους κομμουνιστές τους συμπαθούσα πολύ… Ήταν πάρα πολύ ευγενικοί άνθρωποι, ήρεμοι, διαβασμένοι. Και με αξιοθαύμαστη να πούμε επιμονή πάλευαν να πείσουν για την Ιδεολογία τους… Οι κομμουνιστές με βοήθησαν αργότερα να ξεφύγω από το βούρκο όταν μπήκαν φυλακή… αυτοί με βοήθησαν και αυτοί μ’ έσωσαν αργότερα έξω στην κοινωνία να σταθώ στα πόδια μου, να κάνω οικογένεια, να δημιουργήσω έργα. Στους κομμουνιστές χρωστάω ένα μεγάλο μέρος όλων αυτών.»

Στη συνέχεια παρακολουθούμε την πορεία του μεταπολεμικά μέχρι και την επικράτηση των δίσκων μεγάλης διάρκειας εν ολίγοις των δισκογραφικών εταιριών που πλέον αυτοί ήλεγχαν την καλλιτεχνική παραγωγή. Ο Μπαγιαντέρας, όπως η πλειοψηφία των καλλιτεχνών της προπολεμικής περιόδου, μπαίνει στο περιθώριο και παλεύει για την επιβίωση της οικογένειάς του. Ένα γεγονός το οποίο κάνει ακόμα πιο δύσκολη την βιοπάλη του συνθέτη είναι ότι στις αρχές του ΄40 έμεινε τυφλός ξαφνικά πάνω στο πάλκο κατά τη διάρκεια της δουλειάς, πράγμα το οποίο φυσικά δυσχέραινε πάρα πολύ το να μπορεί να σταθεί επαγγελματικά στο χώρο.

Εν ολίγοις πρόκειται για ένα βιβλίο το οποίο δεν απευθύνεται μόνο στους λάτρεις του λαϊκού πολιτισμού, αλλά σε όσους και όσες ενδιαφέρονται να ρίξουν μία ακόμα μάτια από άλλο πρίσμα σε στιγμιότυπα της σύγχρονης Ελλάδας. Σημαντική προσθήκη με μουσικολογικό ενδιαφέρον είναι η δική του μέθοδος εκμάθησης μπουζουκιού που έφτιαξε και εκδόθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1950. Πρόκειται για την πρώτη μέθοδο, αλλά και την μοναδική, που εξέδωσε μπουζουξής και όχι δάσκαλος της κλασικής δυτικής μουσικής.

Θεωρούμε ότι χρειάζεται μία ιδιαίτερη μνεία στον ίδιο το συγγραφέα τον Ανέστη τον Μπαρμπάτση, μιας και πρόκειται για το παράδειγμα αυτού, που μέσα από τη Βίδα προάγουμε: την αυτομόρφωση και την πνευματική καλλιέργεια όλων των ανθρώπων που προέρχονται από την Εργατική τάξη.

Ο Μπαρμπάτσης είναι Αγρινιώτης, παιδί εργατικής οικογένειας. Υπήρξε χρόνια επαγγελματίας μπουζουξής στα πάλκα από μικρός, ενώ παράλληλα πάλευε να σπουδάσει. Tο βιβλίο που παρουσιάζουμε είναι το δεύτερό του, μιας και έχει προηγηθεί μια μελέτη για το προπολεμικό ρεπερτόριο του Βασίλη Τσιτσάνη, ενώ έχει δημιουργήσει και ένα ντοκιμαντέρ γύρω από το μπουζούκι (Σπασμένος Ήχος). Πλέον είναι δάσκαλος στα μουσικά σχολεία διδάσκοντας λαϊκή μουσική στα παιδιά μας, κρατώντας πάντα ανόθευτη τη λαϊκή του καταγωγή αλλά και το λαϊκό του πρίσμα στο σήμερα. Ευχόμαστε στον ίδιο τη συνέχιση της προσπάθειάς του και ευχόμαστε να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση.

Διαβάστε ακόμα:

Για τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Βαγγέλης Παπάζογλου»